ROADBURN 2022 ‘Redefining Heaviness’

Tekst: Morbid Geert / Foto’s: Paul Verhagen

Drie jaar was het geleden dat we de heilige grond van Roadburn, tot nader order ons favoriete festival, mochten betreden. Ze waren de eersten die de gevolgen van de corona-pandemie moesten dragen, gezien ze zo ongeveer het eerste festival van het jaar op de kalender zijn en de ellende amper een maand voor de editie van 2020 losbrak. Vorig jaar wist men alle beperkingen te omzeilen door een unieke online versie van het festival, Roadburn Redux, waarvoor organisatie én bands tot een ongezien resultaat kwamen: normaal gesproken heeft ondergetekende een bloedhekel aan concerten vanachter een computerscherm te volgen, maar wegens een combinatie van ‘het enige wat er op dat moment beschikbaar was’ en ‘een ongelofelijk niveau van performances’ waren we helemaal mee en volgden we de hele zaak vanuit onze bureaukamer alsof we ginds geweest zouden zijn en leefde de hele Roadburn-community mee.

Heel toepasselijk werd net in The Terminal de Roadburn-trein piepend, krakend en knarsend in gang gezet door BIG / BRAVE (7) uit Montréal, Canada. Hun loodzware en eigenzinnige doom/sludge met een flinke knipoog naar Swans gaf ons meteen een flinke klap in het gezicht en kwam keihard binnen. Net als op hun recentste album ‘Vital’ klonk zangeres Wattie flink getormenteerd en krijste ze alle pijn en frustratie van zich af. De set ging dus lekker vet van start, maar helaas bleek dit queer combo alsmaar meer en langer vast te blijven hangen in uitgesponnen noisestukken. Dat haalde de vaart uit de set, ging na verloop van tijd tegenwringen en op de duur hadden we het toch wel gehad. Jammer, want hier hadden we meer van verwacht.

Dan maar een wandeling terug naar The Terminal, waar YEAR OF NO LIGHT (8) heel straf uitpakten. Zij zijn al jaren welgekomen gasten op Roadburn en horen echt op dit event, dus ook voor henzelf was dit een soort van thuiskomen. De instrumentale postrock van deze Franse postrockers wist ons altijd al te imponeren en deed dat ook nu weer zonder enige moeite. Op één of andere manier wisten zij weerom vanaf de eerste akkoorden een meezuigend effect te genereren dat ons niet meer losliet tot de laatste echo van hun songs uitstierf. Bovendien staan deze heerschappen met maar liefst acht man op het podium, waaronder twee drummers die er meer dan een beetje flink op meppen, dus werden we getrakteerd op een overweldigende geluidsmuur die door je hele lijf dreunde en zo ook even haarfijn definieerde wat we vorig jaar misten op de online versie van het festival.

Een andere band die op het Redux-gebeuren stond en nu herboekt was, was AUTARKH III (9), de gestripte versie van Autarkh. Die schroeien normaal gesproken het behang van de muren met hun waanzinnige en complexe black/death waarin het verleden van zanger/gitarist Michel Nienhuis bij Dodecahedron niet te verbergen valt, en die ze combineren met gestoorde Aphex Twin-elektronics. In plaats daarvan werden we nu meegezogen in een niet minder angstaanjagende wereld waarin weliswaar werd gefluisterd in plaats van geroepen, maar waar de stemming zeker niet minder claustrofobisch was. Heavy postrock op een bedje van ambient en drone, waarin je dromen vaak nachtmerries werden … Soms hing er een narcotisch sfeertje, waardoor we als het ware leviteerden en in het parallelle universum van Autarkh III belandden, maar door de vele dissonanten bleef er altijd een gevoel van onbehagen en beklemming overheersen. Dankzij de toevoeging van een nieuwe stek op het Roadburn-stadsplan (ze nemen langzaam maar zeker de hele stad in!) konden we van deze band genieten in de Paradox. Eigenlijk is dat een jazzclub, maar het bleek een ideale keuze om de meer ingetogen sets van kleinere acts hier te laten plaatsvinden. Voor de drie Nederlanders alvast een schot in de roos en wat ons betreft zelfs één van de hoogtepunten van het weekend!

Roadburn heeft altijd meer te bieden dan enkel de muziek en zet regelmatig kunstenaars binnen de muziekwereld in de schijnwerpers. In de kleine NS16 galerij nabij de Koepelhal exposeerde de Nederlandse beeldende kunstenaar Manuel Tinnemans, die bekend is vanwege zijn knappe artwork voor hoezen, shirts, … van onder andere Pentacle, Misþyrming, Deathspell Omega, Urfaust, Bölzer, The Devil’s Blood, Necros Christos en Saturnalia Temple. We waren altijd al fan van ’s mans prachtige hoezen, dus zijn retrospectieve tentoonstelling van 25 jaar werk onder de noemer ‘Tabula Coma’ was absoluut een genot voor het oog. Zoveel details in soms zo’n kleine ets, tekening of schilderij.

Met die beelden nog voor ogen ging het richting 013, waar de Next Stage werd ingenomen door ATONIA (8), een speciaal voor Roadburn opgezet project rond leden van Five The Hierophant, Wyatt E. en MC Slice. Het was dan ook geen verrassing dat een deel van de muziek was opgebouwd rond een bevreemdende mix van avant-garde, postrock, jazz en oosterse muziek. Pulserende gitaarritmes, een lijzige saxofoon en de polyritmische aanpak met twee drummers zetten de basis neer, maar de Midden-Oosterse zang van hun uit Jerusalem afkomstige zangeres zette de kers op de taart en deed het geheel soms aanvoelen als een koortsdroom uit 1001 Nachten. Een heel aangename verrassing die hopelijk een vervolg krijgt …

JAMES KENT en JOHANNES PERSSON

Eén van de samenwerkingen die wellicht het meeste stof deed opwaaien, was die tussen JAMES KENT en JOHANNES PERSSON (9), die de commissioned set ‘Final Light’ kwamen brengen. Die heren ken je wellicht beter van respectievelijk Pertubator en Cult Of Luna, dus keken we er niet meteen verbaasd van op dat het resultaat van deze collaboratie een sound was waarbij beide bands mekaar in het midden tegenkwamen. Zo waren er de loeiharde, maar epische post-metal met twee drummers, verschroeiende riffs en de schurende strot van Johannes aan de ene kant, om aan de andere kant van de balans de beukende synthwave beats met een jaren 80 horror ondertoontje van Pertubator te herkennen. Niet meteen feelgood muziek dus, maar toch stonden we keihard te genieten met een grote grijns op onze smoel, en met ons de hele 013. De volgepropte zaal verraadde de verwachtingen van de mensen, en die werden ten volle ingevuld. Vanwege de heftig flikkerende lichtshow waren we maar wat blij dat we geen last hadden van epilepsie, maar tegelijk paste het ook wel bij de loodzware, ontregelende sfeer die je bij de strot greep en niet meer loste tot het einde van de set. Misschien dat je het inmiddels ook al opving, maar Johannes’ eigen Red Creek-label brengt de studioversie van ‘Final Light’ uit op 24 juni 2022.

Dan naar de Paradox, waar een hele rij stond aan te schuiven om NARCOSATÁNICOS (8) te zien, die op het laatste moment Poil Ueda kwamen vervangen. We wisten dus eigenlijk niet wat we moesten verwachten, maar jongens, wat een heftig feestje werd dit! Prog rock, doom metal, psychedelica en free jazz werden zonder uitkijken op een hoop gegooid en door de worstendraaier gehaald, om eruit te komen als een wel erg pittige merguez met een paar flinke cochones eraan. Men ging flink uptempo te werk, als een soort Ozric Tentacles op speed, maar tegelijk ook veel heaviër en met een drang naar het experimentele. De saxofoon stoorde ons zelfs niet en voor we het wisten, stond de halve tent te dansen op de flippende tonen van deze Deense freaks.

Na een bezoekje aan Weirdo Canyon (waar we op goud stuitten, ofte Westvleeteren XII!) was het metee terug richting Main Stage. ALCEST (8) kwam er hun doorbraakalbum ‘Ecailles de Lune’ uit 2010 nog eens helemaal ten gehore brengen, om dit aan te vullen met enkele andere classics uit hun catalogus. Geen alledaags gegeven … maar ja, op Roadburn zijn ze als het ware kind aan huis en zo moest het er ooit toch eens van komen. Wat meteen opviel, was de enorm heavy gitaarsound die ze op het podium hadden in plaats van de dunne, striemende post black sound die we altijd gewend waren. Het gaf hen ondanks de ingetogen momenten heel wat meer punch, maar tegelijk voelde het toch wat onwennig aan voor deze black gazers. Niet getreurd, want de Franse dromers zetten een zeer te pruimen set neer boordevol emotionele momenten. De langgerekte songs van dit album vormen misschien wel hét archetype van de black gaze: eerst ingetogen, zalvend, melancholisch en half fluisterend, om dan plots in alle heftigheid een pandoering uit te delen. Headbangen met het kippenvel op de armen, zalig toch?

THOU en MIZMOR

De vrijdagse affiche bevatte een cruciaal hiaat op de late avond, iets waarover al weken gespeculeerd werd op de sociale media en in de Roadburn-community. ‘Zou Dool een gaatje in hun tournee hebben om die reden?’ was een heel populaire, maar nee, het werd pas last minute duidelijk dat er een onaangekondigde samenwerking van twee vaste gasten in huis was gepland. THOU stond nergens op de affiche, maar dook het hele weekend te pas en te onpas op voor secret gigs en ging nu samen met MIZMOR aan de slag (8). Niet helemààl een verrassing dus, maar wel eentje waar we erg verheugd om waren. Bleek dat beide bands zopas samen een album opnamen, ‘Myopia’, en dat werd over ons heen gestort. Een uur lang werden we helemaal tot pulp gemokerd met beenharde drumpunches en lompe, fuzzy riffs die echt het midden hielden tussen Louisiana sludge van Thou en Mizmor’s slepende black/doom. Voeg daar de schuurpapieren brulpartijen van Bryan Funck aan toe (had die man na het weekend überhaupt nog iets aan stembanden over?!) en je had een winnend combo!

Als afsluiter van de Main Stage was er SUM OF R (7), het geesteszieke kind van Reto Mäder (Ural Umbo), Marko Neuman (Dark Buddha Rising, Waste Of Space Orchestra, Ural Umbo, …), en Jukko Rämänen (Dark Buddha Rising, Waste Of Space Orchestra, Hexvessel, …). Het kind kreeg in de genen een onevenwichtig brein en een hang naar zwaarmoedigheid mee, die we onlangs hoorden op hun debuut ‘Lahbryce’. Helaas bleek de band op het podium niet even straf als op plaat, al was dit zeker niet verkeerd te noemen. Hun doomy, slepende songs met een zwarte rand zitten tjokvol psychedelische effecten, niet in het minst op Marco’s waanzinnige zanglijnen. De lange nummers voelden aan als een kwalijke koortsdroom of delirium, met een genadeloos beukende ritmesectie. Helaas werd het ook even snel monotoon, waardoor onze aandacht na een half uurtje verslapte … of was dit een eerste vermoeidheidsprik?

Persoonlijk vonden we zaterdag de minst interessante affiche hebben, al was dat absoluut geen drama. Té vaak moeten we van het ene podium naar het andere hollen en is er amper tijd om bij te praten met oude bekenden, waardoor dit zeker na de stilte van een paar jaren een kans bleek die we met plezier aangrepen. Toch kregen we nog een aantal erg aardige shows te zien en hingen er verrassingen in de lucht.

Om meteen wakker geschud te worden, leek het ons geen verkeerde keuze om voor SORDIDE (8) te gaan. De Fransen brachten in de Engine Room hun niet alledaagse combinatie van black metal met rock-’n-roll en een flinke snuif punk. Vandaag zou hun album ‘Les Idées Blanches’ integraal uit de kast worden gehaald. Dat gaf hen een flink baldadige sound, precies waar we naar op zoek waren om er weer helemaal in te komen. Deze gasten moesten het niet hebben van frivoliteiten, maar van gewoon ongenuanceerd rammen. Helaas was de sound bij hun show allesbehalve om over naar huis te schrijven, maar dat was dan ook de enige echte klacht die we konden neerleggen.

Daags voordien hadden we RRRAGS (8) gemist toen ze Gott moesten vervangen, maar plots op een ander uur geprogrammeerd waren. Toen TimeSquare dus plots aankondigde dat het power trio een set in Little Devil zou spelen, moesten we geen twee keer nadenken. De piepkleine, maar uiterst sympathieke bar zat afgelaten vol toen de set afgetrapt werd, wat maakte dat dit psychedelische bluesrockfeestje in zijn ideale habitat van op elkaar gepakte, zwetende lijven kon doorgaan. De heren zetten een vette jamsessie in, ter plekke improviserend en ons meezuigend in hun bizarre wereldje. Daarbij greep men wel eens terug naar een song van ‘High Protein’, maar al snel waaierde men alle kanten uit en werd zo’n nummer in alle richtingen gekneed. Tof dat ze dat wel met de nodige power en snedigheid deden, dit was genieten!

De IJslandse elfen van KÆLIN MIKLA (8) dompelden ons helemaal onder in de jaren 80. Toen we hen een aantal jaren geleden ontdekten op Roadburn, stonden ze in de Hall Of Fame voor dik honderd mensen, nu trokken ze een flink gevulde Engine Room aan. In die jaren is de band flink gegroeid qua songwriting en performance, dat liet zich meteen merken aan hoe ze hun ‘Undir Köldum Norðurljósum’ wisten over te brengen. Hun dansbare mix van new wave en synth pop draagt namelijk tegelijk een gewichtsloze ijlheid als de zwaartekracht van het leven in zich mee en net dat evenwicht maakt hen zo uitzonderlijk. In se klonken ze best wel dromerig en haast etherisch, maar door een lekker vet pompende baslijn aan het geheel toe te voegen, gaf men er toch een stevige punch aan. Het was lang geleden dat we een jonge band zo dicht tegen de eighties zagen aanleunen, maar het publiek was het er unaniem over eens dat dit erg genietbaar was.

Net als voor zo ongeveer iedereen in het publiek was SENYAWA (8) een nieuwe naam voor ons, maar het duo uit Indonesië deed ons in de Terminal steil achteroverslaan met een avantgarde mix van dystopische elektronica, industrial en etnisch aandoende zang. Het Javaanse tweetal ging heel experimenteel te werk en koppelde een moderne tribal-insteek aan een punkhouding, wat onverwachte resultaten met zich meebracht. Hun doel is naar eigen zeggen ‘een geluid te creëren dat totaal niét van deze wereld is’ en jongens, was dit dan even een schot in de roos! Als toeschouwer werd je meegezogen in een trippy wereld waaruit geen terugweg mogelijk was alvorens de set afgelopen was. Stel je voor dat je beukende beats à la Godflesh koppelt aan traditionele Indonesische zang, maar dat die zanger bij momenten al even bezeten over kwam als Atilla Csihar van Mayhem. Koppel daaraan zelfgebouwde instrumenten die bestonden uit onderdelen van moderne gitaren en bamboo en die met een strijkstok werden bespeeld of ‘behamerd’ en je krijgt een idee van wat ons overkwam. Deze show was een zeer bevreemdende ervaring, maar ook al moesten we een stuk van de set van Ulver voor opofferen, toch hadden we dit voor geen geld willen missen!

ULVER

Nu zagen we ULVER (9) in het verleden al meermaals en telkens in een andere vorm, kameleons als ze zijn. Hun laatste album ‘Flowers Of Evil’ neigt flink richting de synthwave van de jaren 80 en komt op plaat al bij al redelijk relaxt over, waardoor we ons afvroegen hoe dit live zou uitpakken. Nu leert de ervaring ons echter dat Ulver één van die weinige bands is die op het podium een compleet andere draai aan haar nummers durft te geven en dat bleek op Roadburn niet anders. Het vergt enige durf om dit als band te doen, maar ja, Ulver heeft er zo’n beetje zijn handelsmerk van gemaakt om wispelturig en eigenzinnig te werk te gaan, ongeacht wat de trend van de dag is of wat anderen ervan denken. Het zijn echter stuk voor stuk topmuzikanten en als je daar een gouden keel als die van Kristoffer Rygg bij hebt, zit je sowieso met een winnende combinatie. Enerzijds had je steeds dat dromerige en haast dansbare aspect van de muziek, anderzijds kwamen de arrangementen veel heftiger door en klonk het eindresultaat veel heaviër. De Noren toonden zich echter niet enkel op muzikaal gebied de terechte headliners van de dag, want ook qua visuals was dit simpelweg ‘buiten categorie’! Met verstomming geslagen stonden we te genieten van de psychedelische projecties die verschenen op het vliesdoek tussen band en publiek, je kreeg het gevoel alsof je op een Pink Floyd-show was beland! Toen de show dus afgelopen was, moesten we letterlijk even bekomen voordat we de nacht in gingen …

Op zondagmiddag was het aan de gelegenheidstandem TERZIJ DE HORDE en GGU:LL (8) om in The Terminal de laatste sluimer uit onze kop te schudden. Het was een origineel opgezette aanpak, waarbij de bands soms apart speelden op het ritme van de drummer van de andere band, om dan vervolgens met zijn allen samen het podium op te gaan. Daarbij bleek de blackened doom van Ggu:ll het meest toonaangevend en standvastig, waar de snellere stukken van Terzij net iets meer chaos bevatten. Maar zeker toen ze op het laatst samen alle registers opentrokken, werd het een meer dan krachtige riffmuur die er vol overtuiging stond.

Het regende die zondag aparte samenwerkingen en ook de combinatie van de psychedelische black van SOLAR TEMPLE met de vaak naar jazz neigende DEAD NEANDERTHALS (8) beloofde iets aparts te worden. ‘Embers Beget The Divine’ werd een repetitief doordreunend beest dat je in je geheel opslokte en je pas nadien weer uitspuugde. Zelfs zonder bas had men een loodzware sound, maar de slaggitaar hamerde lekker vet door terwijl de leads op geniale wijze een psychedelisch weefwerk creëerden. Voor sommigen was dit te monotoon, maar net dat bracht je in trance als je in de juiste mindset was.

LINGUA IGNOTA

Op naar de Main Stage, die afgeladen vol zat voor onze favoriete helleveeg, LINGUA IGNOTA (9). Kristin Hayter mag dan klein van gestalte zijn, maar haar aura nam het hele podium in. Plaats zat daar, want aan een vleugelpiano, wat lampen en een doorzichtig kleed had de dame genoeg om ons te kwellen met haar waanzinnige zang, fluisterend en krijsend. Daarbij lag de nadruk vooral op ‘Sinner Get Ready’, een plaat die niet zo vol woede zit, maar eerder de religieuze gemeenschappen in haar leefomgeving in vraag stelt. Er zat heel wat melancholie in vervat, die mooi samenging met de beelden uit de Bible Belt die op de achtergrond liepen. En het bleek dat Kristins podiumpresence de laatste drie jaren flink gegroeid is, respect voor wat de artieste hier in haar dooie eentje neerzette! Dit mag dan al een ‘love it or hate it’-geval zijn, op Roadburn werd ze weerom op handen gedragen. 

Nihill ging destijds met frontman M ten onder, maar medestichter VITRIOL (6) droeg vandaag op de Next Stage nog een laatste eerbetoon op aan die band. De schroeiende black van weleer werd omgezet in een dystopische wereld van drones en verontrustende geluiden, begeleid door zelfgemaakte visuals. Een totaal uitvallen van licht en beeld deed hem niet stoppen, maar het geheel werd al snel zo saai dat zelfs die standvastigheid de meubels niet kon redden.

In de piepkleine, maar gezellige Hall Of Fame, opgetrokken in een leuke oude kermistent, had men als afsluiter van dat podium een bad trip van jewelste staan, URAL UMBO (8). Bezwerende elektronica, een bonkende bas, laidback drums en de recht uit de hel opwellende zang van Marco Neumann improviseerden volop rond de songs op ‘Roomer’. Gek hoe ieder van de muzikanten soms een compleet andere lijn speelde, maar dat alles toch correct samenvloeide op een zeker punt. Sommige mensen werden haast fysiek onwel van de psychotische elementen in de muziek, maar samen et de massa rook paste dit wel bij het narcotische sfeertje van deze band.

Het gebeurt niet alle dagen dat een Vlaamse band Roadburn mee mag afsluiten, maar in The Terminal viel die eer te beurt aan ALKERDEEL (8). Met hun vieze, primaire, maar tegelijk van een stevige psychedelische fuzz voorziene decomposities vol branie werden we voor een laatste keer helemaal murw gewalst. De band sproeide haar vuiligheid over het publiek zoals de beerkar waarnaar ze zichzelf vernoemden en deden dat met de nodige overtuiging. Ook voor ons werd dit de ultieme stuiptrekking. Zaterdagnacht stonden we nog vol overtuiging te verkondigen dat dit feestje gerust nog drie dagen langer mocht duren, maar dat bleek de jeugdige overmoed, ofwel de alcohol die sprak. Ons licht ging namelijk uit samen met dat op het podium …

ALKERDEEL

Wat ons telkens opvalt, is hoe vlot de organisatie omgaat met last minute toevoegingen aan het uurschema. Zo blijft er al eens een gaatje in één of andere zaal, dat pas op het laatste wordt ingevuld, of worden er ter plekke samenwerkingen opgezet tussen bands die dan een ‘secret gig’ spelen. Dat is soms moeilijk om te volgen, maar door te werken met een app als TimeSquare gaat dat een pak makkelijker, gezien je daar in real time programmawijzigingen kan volgen, info over de bands kan delen en als gast favorieten kan aanduiden. In dat opzicht staat men in Nederland toch iets verder dan bij ons in België, misschien een tip om ook hier in te voeren?

Het blijft wel een beetje wennen dat het zwaartepunt de laatste edities meer en meer richting Koepelhal is verschoven, weg van 013. Natuurlijk bieden deze voormalige spoorweggebouwen in hartje Tilburg enorm veel ruimte en mogelijkheden, maar je krijgt ook nog meer heen en weer gependel en zit een pak verder weg van de oergezellige ‘Weirdo Canyon’, de centrale kroegenstraat van Tilburg die gonst van de bedrijvigheid en toch een niet weg te denken verlengstuk van het festival is geworden.

Het pluspunt aan de Koepelhal is dat men er twee grote concertruimtes van maakte, ‘The Terminal’ en de kleinere ‘The Engine Room’, en dat men er mooi werk van maakte om de concertervaring te verbeteren. Er werden akoestische verbeteringen aangebracht en bovendien valt het licht van buiten er niet langer binnen om zo de sfeer te verpesten. De sound van de Engine Room was misschien net iets minder, maar écht klagen konden we ook niet. De kleine ‘Hall Of Fame’, die kubus die ook in het hallencomplex staat, was momenteel helemaal aan renovatie toe, maar dat werd opgelost door een toffe tent neer te poten buiten.

Als we dan toch iets negatiefs moeten melden, dan denken we vooral aan het volledig elektronisch gaan van de bars. Net als we onlangs in de Eindhovense Effenaar merkten, blijkt dat niet enkel een extra aanslag op je beurs, maar krijg je ook veel meer wachten, wringen en aanschuiven aan de bars dan wanneer je snel een aantal drankjetons afgeeft.

Alsof er nog niet genoeg fileleed was aan de kleinere zalen en bij de secret gigs, waar je maar al te vaak gewoonweg niet binnenraakte. Nu ja, daar hebben we doorheen de jaren mee leren leven en de teleurstelling is meestal snel vergeten na alweer een goede show in een andere zaal.

Verder had men dit jaar ook een eigen IPA-bier laten brouwen, de ‘Knuffel’. Eerlijk gezegd was dat spul echt niet te zuipen, maar ondanks de absurd hoge prijs (7 euro!) gingen de blikjes in sneltempo over de toog. En toegegeven, het blijft wel grappig wanneer een stoere bebaarde vent aan de toog komt vragen om een knuffel!